Το εγκεφαλογράφημα ή ηλεκτροεγκεφαλογράφημα είναι εδώ και μισό αιώνα πλέον γνωστό στην κλινική ρουτίνα. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση των εκφυλιστικών παθήσεων του εγκεφάλου και για την παρακολούθηση της δραστηριότητάς του.

Τα τελευταία χρόνια και χάρη στη ψηφιακή τεχνολογία, το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ)  έχει αποκτήσει ιδιαίτερα υψηλή απόδοση. Έτσι, μπορούμε σήμερα όχι μόνο να διαπιστώσουμε αν υπάρχει μια νευρολογική διαταραχή αλλά και να «μετρήσουμε» ποσοτικά τη διαταραχή αυτή.

Τι είναι το ΗΕΓ;

Είναι η καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια κύτταρα. Το καθένα από αυτά παράγει και μεταδίδει απειροελάχιστα ηλεκτρικά ρεύματα τα οποία αθροιζόμενα με εκείνα των άλλων νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου δίνουν μεγαλύτερα σήματα τα οποία μπορούμε να καταγράψουμε.

Η καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου γίνεται με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στην επιφάνεια του κρανίου. Επομένως, αυτό που καταγράφουμε στο ΗΕΓ είναι ηλεκτρικά σήματα από τον φλοιό του εγκεφάλου (αφού αυτό είναι πιο κοντά στο κρανίο σε σχέση με άλλες δομές του φλοιού που είναι στο εσωτερικό του εγκεφάλου).

Ποια είναι τα «ηλεκτρικά σήματα» του φλοιού του εγκεφάλου;

Ας φανταστούμε ένα νευρικό κύτταρο. Στη μεμβράνη του κυττάρου αυτού υπάρχει μια διαφορά δυναμικού που δεν είναι πάντοτε ίδια, αλλά όταν ενεργοποιείται αλλάζει από το δυναμικό ηρεμίας σε ένα νέο δυναμικό (εκπόλωση). Αν είναι αρκετά μεγάλη η αλλαγή, το δυναμικό της μεμβράνης του κυττάρου αλλάζει από το δυναμικό ηρεμίας στο δυναμικό ενεργείας.

Τι σημαίνει όμως ότι αλλάζει το δυναμικό της; Σημαίνει ότι κινήθηκε ηλεκτρικό ρεύμα, ότι κινήθηκαν δηλαδή φορτία. Η διαφορά δυναμικού οφείλεται σε διαφορετικό αριθμό και είδος φορτίων (θετικών, αρνητικών) στις δυο πλευρές της μεμβράνης. Άρα η διαφορά δυναμικού (= η διαφορετική κατανομή φορτίων) μπορεί να αλλάξει μονάχα όταν κινηθούν φορτία από την μία πλευρά της μεμβράνης στην άλλη.

Επομένως, με το ΗΕΓ καταγράφουμε μεταβολές στο δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου του φλοιού του εγκεφάλου, δηλαδή μεταβολές στον αριθμό των φορτίων που έχει ο εξωκυττάριος χώρος του φλοιού: όταν είναι ενεργά τα νευρικά κύτταρα τότε κινούνται φορτία προς ή από τον εξωκυττάριο χώρο, άρα αλλάζει ο αριθμός των φορτίων του εξωκυττάριου χώρου, άρα αλλάζει το δυναμικό του.

Από τί αποτελείται το ΗΕΓ;

Το ΗΕΓ είναι όλο κι όλο μια….γραμμή. Η οποία μπορεί να είναι ευθεία-οριζόντια- ή να έχει γραμμές που αποκλίνουν από αυτό το επίπεδο. Η ευθεία οριζόντια γραμμή λέγεται ισοηλεκτρική γραμμή. Ονομάζεται έτσι γιατί στη διάρκειά της δεν
μεταβάλλεται το δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου που καταγράφεται στο ηλεκτρόδιο, που σημαίνει ότι δεν υπήρξε διέλευση ρεύματος από την μεμβράνη, άρα τα νευρικά κύτταρα είναι σε κατάσταση ηρεμίας.

Οι γραμμές που αποκλίνουν από την ισοηλεκτρική γραμμή ονομάζονται επάρματα και δείχνουν ότι άλλαξε το δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου του εγκεφάλου δηλαδή ότι κινήθηκε ρεύμα μέσα από τη μεμβράνη των νευρικών κυττάρων δηλαδή ότι ενεργοποιήθηκαν τα νευρικά κύτταρα (δεν βρίσκονται σε κατάσταση ηρεμίας).

Άρα τα επάρματα είναι ενδεικτικά ηλεκτρικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων του φλοιού. Τα επάρματα μπορεί να είναι θετικά, δηλαδή πάνω από την ισοηλεκτρική γραμμή ή αρνητικά δηλαδή κάτω από την ισοηλεκτρική γραμμή, ανάλογα με το αν θετικά φορτία κινούνται προς ή από το ηλεκτρόδιο καταγραφής.


Βασικά στο ΗΕΓ μετράμε τεσσάρων ειδών ρυθμούς σε Ηz οι οποίοι είναι οι εξής:

Άλφα ρυθμός (8-13 Ηz-κύκλοι/δευτερόλεπτο)
Βήτα ρυθμός (>13 Ηz)
Θήτα ρυθμός (4-7 Ηz)
Δέλτα ρυθμός (<3.5 Ηz)

Οι ρυθμοί αυτοί καταγράφονται από διάφορες θέσεις ηλεκτροδίων, όπως δείχνει η εικόνα, και ο συνδυασμός τους μπορεί να γίνει σε καταγραφή ηρεμίας, εγρήγορσης ή και ύπνου.


Σήμερα χρησιμοποιούμε την 24-ωρη κατά κύριο λόγο καταγραφή που μας δίνει τη δυνατότητα της διάγνωσης μιας εγκεφαλικής διαταραχής, τη συχνότητα και τη θέση των προσβολών, καθώς επίσης και τη ταξινόμηση του τύπου της διαταραχής.

Η μέτρηση των δυναμικών γίνεται αυτόματα σε ορισμένα σημεία ή και επί ολοκλήρου του εγκεφαλογραφήματος με τρόπο που ακόμη και στερεοτακτικά να έχουμε μια εικόνα ή να λαμβάνουμε γνώση και τις ποσοτικές εναλλαγές των κυμάτων.

Γενικά, πρόκειται για μια πάρα πολύ χρήσιμη μέθοδο γιατί μπορεί αναίμακτα και ανώδυνα να μας δώσει μια πλήρη εικόνα της εγκεφαλικής λειτουργίας ή των διαταραχών του εγκεφάλου.

Source: [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]