Μεθαύριο Τρίτη, 14 Ιουλίου, το New Horizons θα περάσει στην ιστορία ως το πρώτο διαστημόπλοιο που έφτασε στο κοντινότερο σημείο της επιφάνειας του Πλούτωνα και θα μεταδώσει στη Γη πολύτιμα δεδομένα για τον πιο απομακρυσμένο πλανήτη.

Την ίδια ημέρα, ο διακεκριμένος επιστήμονας Σταμάτης Κριμιζής θα γίνει ο πρώτος επιστήμονας που θα έχει «ταξιδέψει» και στους εννέα πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Ωστόσο, η φιλόδοξη αποστολή αντιμετώπισε ουκ ολίγες δυσκολίες στο ξεκίνημά της.

«Ταξιδεύοντας» σε όλο το ηλιακό μας σύστημα

«Ποτέ δεν είχα φαντασθεί όταν κοιτούσα τα άστρα στον ουρανό της Χίου όπου μεγάλωσα, ότι κάποτε θα “ταξίδευα” σε όλους τους πλανήτες και επιπλέον θα ήμουν μέλος της αποστολής της Γης στον Γαλαξία με τον Voyager. Αυτά συνήθως είναι “όνειρα θερινής νυκτός”» δηλώνει στην «Κ» ο καταξιωμένος αστροφυσικός Σταμάτης Κριμιζής. Το πρώτο του «ταξίδι» έγινε πριν από μισό αιώνα με ένα πείραμα στον πλανήτη Αρη και ακολούθησαν παρόμοιες αποστολές στους υπόλοιπους πλανήτες.

Οταν η NASA προκήρυξε διαγωνισμό για μια αποστολή στον Πλούτωνα ο Ελληνας επιστήμονας είδε τη μεγάλη ευκαιρία. Ως επικεφαλής των διαστημικών προγραμμάτων στο πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς από το 1991 είχε εκτελέσει με επιτυχία προγράμματα χαμηλού κόστους, οπότε η διεκδίκηση της νέας αποστολής ήταν ο επόμενος στόχος. Επρεπε όμως να βρεθεί ο κατάλληλος ηγέτης. «Πρότεινα (σ.σ. στον Αλαν Στερν) συνεργασία διά τηλεφώνου στις 22 Δεκεμβρίου 2001, δύο ημέρες μετά το κάλεσμα της NASA για προτάσεις και δέχτηκε με ενθουσιασμό. Πρωτοστατούσε στις προσπάθειες για την εξερεύνηση του Πλούτωνα από το 1990 αλλά δίχως επιτυχία. Η συνεργασία μας ήταν άψογη και δημιουργική» τονίζει ο κ. Κριμιζής για τον επικεφαλής ερευνητή της αποστολής Αλαν Στερν.

Ο ίδιος παρέμεινε ως επιστημονικός συνεργάτης στη νέα αποστολή, δίνοντας την ευκαιρία σε νεότερους συνεργάτες του να κατασκευάσουν τα όργανα του διαστημοπλοίου και έχοντας παράλληλα αρκετή δουλειά ως επικεφαλής στις αποστολές του Voyager και του Cassini. «Μπορώ να πω ότι υπήρξα ο “νονός” του New Horizons και τώρα έχω την ικανοποίηση ότι το παιδί μεγάλωσε και μεγαλουργεί», τονίζει.

Προβλήματα

Οπως όμως γίνεται και στη φύση, οι ωδίνες της γέννας για το New Horizons υπήρξαν έντονες και με μεγάλη διάρκεια. Χρειάστηκε αρκετό διάστημα για να ξεπεραστούν πολιτικά και τεχνικά προβλήματα μέχρι την εκτόξευσή του, το 2006. «Παρά το γεγονός ότι η επιστημονική κοινότητα εκφράστηκε μέσω μελέτης της Ακαδημίας Επιστημών ότι η εξερεύνηση του Πλούτωνα είχε την προτεραιότητα, ορισμένοι κύκλοι στο Γενικό Λογιστήριο του κράτους (σ.σ. των ΗΠΑ) μέσω της NASA ήθελαν να προωθήσουν αποστολή στον δορυφόρο του Δία, την Ευρώπη» σημειώνει ο κ. Κριμιζής. Τελικά ο Πλούτωνας κέρδισε το Κογκρέσο, το οποίο συμφώνησε να χρηματοδοτήσει την αποστολή, την οποία η NASA στηρίζει με κάθε μέσο.

Οι επιστήμονες έπρεπε έπειτα να ξεπεράσουν μια σειρά από τεχνικές δυσκολίες, όπως την κατασκευή ενός διαστημοπλοίου που θα ταξίδευε απροβλημάτιστα για 14 χρόνια (η αποστολή ολοκληρώνεται το 2020), ενώ ως πηγή ενέργειας επιλέχθηκε τελικά η μπαταρία πλουτωνίου. «Με αυτόν τον τρόπο η διαδικασία άδειας για εκτόξευση στο Διάστημα χρειάστηκε στο παρελθόν περίπου επτά χρόνια. Εμείς το κάναμε σε τέσσερα», εξηγεί ο καθηγητής.


Τέλος, ήταν απαραίτητο ένα ειδικό σύστημα πλοήγησης καθώς θα έπρεπε να κατευθύνουν ένα διαστημόπλοιο κινούμενο με 52.000 χλμ. ανά ώρα σε συγκεκριμένο στόχο και από απόσταση περίπου 5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Αυτή την ώρα, το New Horizons τρέχει «καρφωτό» προς τον Πλούτωνα έχοντας πάρει μια έξτρα ώθηση το 2007 χάρη στην τεχνική της «βαρυτικής μανούβρας» κατά το πέρασμά του από τον πλανήτη Δία.

Ο Πλούτωνας ανακαλύφθηκε το 1930 και είναι τόσο μακριά που ακόμα και το ισχυρό Χαμπλ δεν μπορεί να τον «δει» καθαρά. Το New Horizons βέβαια δεν θα μπορεί να «φρενάρει» και έτσι θα έχει 24 ώρες στη διάθεσή του για να στείλει στη Γη ένα μοναδικό υλικό με τα μυστικά του πλανήτη. Οταν αφήσει πίσω του τον Πλούτωνα, θα εξερευνήσει ένα ή δύο από τα άγνωστα, αρχαία και παγωμένα ουράνια σώματα της Ζώνης του Κάιπερ ρίχνοντας φως στις συνθήκες δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος. Ίσως ο Πλούτωνας να είναι τελικά ο «άρχοντας» μιας νέας, ανεξερεύνητης περιοχής του Διαστήματος.

Το μέλλον της χώρας

Σχολιάζοντας τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις ο κ. Κριμιζής κάνει λόγο για μια «αυτοκαταστροφική διάθεση» και διερωτάται πώς θα εμπνεύσουμε τα παιδιά μας «όταν η αριστεία θεωρείται ρετσινιά». «Οι νέοι μας δραπετεύουν σαν πουλιά πέρα από τα σύνορα, οι πολιτικοί “ηγέτες” έχουν αποδειχθεί ανεπαρκέστατοι και ο λαός μας οδηγείται στη μετριοκρατία ως προορισμό. Είμαι λοιπόν απαισιόδοξος για το μέλλον της χώρας γενικά και ειδικά για τον χώρο της έρευνας και καινοτομίας. Θα συνεχίσουμε να είμαστε ουραγοί της Ευρώπης παρά το ταλέντο που διαθέτουμε και τις νησίδες αριστείας που μας επιτρέπουν ένα επίπεδο αξιοπρέπειας μέχρι πρόσφατα, με ξένη χρηματοδότηση» τονίζει.

Τελικώς, είναι πλανήτης;

Είναι ο Πλούτωνας πλανήτης ή όχι; Λίγους μήνες μετά την εκτόξευση του New Horizons, η 26η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης στην Πράγα έθεσε για πρώτη φορά τρία κριτήρια για τον ορισμό ενός ουράνιου σώματος ως «πλανήτη»: να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ηλιο, να διαθέτει επαρκή μάζα και βαρύτητα ώστε να έχει αποκτήσει σφαιρικό σχήμα και να κυριαρχεί στην τροχιακή ζώνη στην οποία κινείται, δηλαδή να έχει «καθαρίσει» την τροχιά του από άλλα σώματα. Σύμφωνα με το ψήφισμα της συνέλευσης, ο Πλούτωνας δεν «καλύπτει» επαρκώς το τελευταίο κριτήριο καθώς η τροχιά του είναι «δέσμια» του Ποσειδώνα.

Ο υποβιβασμός του Πλούτωνα σε «πλανήτη – νάνο» προκάλεσε μια τεράστια διαμάχη μεταξύ των αστρονόμων που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ορισμένοι μιλούν για τις αποφάσεις μιας «αστρονομικής ελίτ» που ψήφισε στο κλείσιμο των εργασιών της συνέλευσης και ενώ η πλειονότητα των μελών είχε αποχωρήσει. «Η δική μου άποψη είναι ότι ο ορισμός της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης δεν είναι αρκετά σαφής και αφήνει πολλά περιθώρια για ερμηνείες. Καλό θα ήταν να υπάρχουν κατηγορίες όπως εσωτερικοί ή πετρώδεις πλανήτες, αέριοι ή γίγαντες πλανήτες, νάνοι πλανήτες και να θεωρούνται όλοι πλανήτες», υποστηρίζει ο Ανδρέας Βοσινάκης, μέλος του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης.

Πάντως, οι πολέμιοι του ψηφίσματος εκτιμούν ότι με τις ανακαλύψεις του New Horizons ο Πλούτωνας θα επιστρέψει στη θέση του ως ο ένατος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.

«Πλούτωνας, ο ανανεωτής»

Το 1917 ο Αγγλος συνθέτης Γκούσταβ Χολστ ολοκλήρωνε τη διάσημη σουίτα του «Οι Πλανήτες», ορμώμενος περισσότερο από αστρολογικό παρά αστρονομικό ενδιαφέρον, συμπεριλαμβάνοντας όλους τους τότε γνωστούς πλανήτες εκτός από τη Γη και τον Πλούτωνα, ο οποίος ανακαλύφθηκε αργότερα. Την «παράλειψη» επιχείρησε να διορθώσει το 2000 η Συμφωνική Ορχήστρα Halle του Μάντσεστερ αναθέτοντας στον συνθέτη Κόλιν Μάθιου να «συνεχίσει» το έργο του Χολστ με τη σύνθεση «Πλούτωνας, ο ανανεωτής» (Pluto, The Renewer). Το έργο πήρε πολύ καλές κριτικές και ηχογραφήθηκε και με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου, υπό τη διεύθυνση του Σερ Σάιμον Ρατλ. Ωστόσο, η κυκλοφορία του CD συνέπεσε με τον «υποβιβασμό» του Πλούτωνα σε «πλανήτη νάνο» κάτι που προκάλεσε αναστάτωση και σε μη αστρονομικά πεδία.

 [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]

Source: [Πρέπει να είστε εγγεγραμμένοι και συνδεδεμένοι για να δείτε αυτόν το σύνδεσμο.]