Tι είναι τα φαντάσματα; Όταν ήμασταν μικρά παιδιά , στο άκουσμα της λέξης φάντασμα πανικοβαλλόμασταν. Την ακούγαμε από διάφορους όχι απαραίτητα από συνομήλικούς μας. Πόσες φορές άραγε, οι μεγαλύτεροι δεν την χρησιμοποιούσαν για να μας αποτρέψουν να πάμε σε κάποιο χώρο ; Ένα παλιό ερειπωμένο σπίτι συχνά φιλοξενούσε κάποιο " φάντασμα ". Το απομακρυσμένο δασάκι ήταν καταφύγιο φαντασμάτων , αλλά και άλλων "πλασμάτων ". Ξωτικά , νεράιδες , καλικάτζαροι , δαίμονες. Απ' όλα είχε. Ανάλογα με την περίπτωση .Και όσο πιο έξω από την πόλη έμενε κανείς , τόσο τα περιστατικά αυξάνονταν ! Πιστεύαμε ! Έτσι κι αλλιώς θέλαμε να πιστέψουμε. Το άγνωστο , το ανεξήγητο , το ομιχλώδες , το μυστηριώδες , μας γοήτευαν. Αρκεί να μην ήμασταν μόνοι μας. Εκεί το πράγμα άλλαζε . Ο φόβος μας κυρίευε , η καρδιά έπιανε τους γρήγορους ρυθμούς της , ο ιδρώτας έτρεχε από το μέτωπο , το σώμα παλλόταν. Κάθε θόρυβος ήταν ύποπτος. Κάθε αντικείμενο , κάθε σκιά έπαιρνε μορφή. Μπορεί να ήταν ΑΥΤΟ ! Και εμείς τρέχαμε να έρθουμε κοντά σε φως , κοντά σε άλλους , να μην ήμασταν μόνοι μας . Και έπειτα , με την σιγουριά που μας πρόσφερε η παρουσία των άλλων , αφού παίρναμε βαθιές ανάσες , εξιστορούσαμε την εμπειρία μας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι όλα είναι απλά και τελειώνουν κάπως έτσι : Φαντασίες μικρών παιδιών . Χωρίς να σταθώ στην εννοιολογική και γραμματολογική ανάλυση της λέξης φαντασία , κάτι που στην ουσία θα μας οδηγήσει στην εκκίνηση του θέματός μας , ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα . Μια πραγματικότητα που την σφραγίζουν χιλιάδες γεγονότα , περιστατικά , με πρωταγωνιστές στους ανά τον κόσμο συνανθρώπους μας . Όλων των ηλικιών και όχι μόνο παιδιά ! Αυτά τα περιστατικά που έρχονται σε μας , τόσο από το πρόσφατο , αλλά και από το ,μακρινό παρελθόν . Ο προφορικός και ο γραπτός λόγος είναι τα βαγόνια του τραίνου των εμπειριών γύρω από τα φαντάσματα. Αλλά και στην σημερινή εποχή , με την ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη στα οπτικοακουστικά μέσα , ευαίσθητες συσκευές ήχου και εικόνας ( VIDEO , κασετόφωνα , κλπ ) , έρχονται να προβληματίσουν παρά να δώσουν λύσεις . Γίνεται αντιληπτή , κυρίως μέσω τέτοιων συσκευών , κάποιας μορφής "παρουσία " , χωρίς τις περισσότερες φορές να μπορούν να αποδοθούν κάποια χαρακτηριστικά , να προσδιοριστεί η μορφή της . Απλά καταγράφεται αυτή η " παρουσία " . Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η τυχαία ή ηθελημένη "συνάντηση " ( αναζήτηση φαντασμάτων ) , σκορπίζει έντονα το συναίσθημα του φόβου αλλά και του δέους γι΄ αυτό το απροσδιόριστο. Μια τέτοια συνάντηση πέρα από τον φόβο , την έκπληξη , το δέος , τον προβληματισμό - ακόμα και ψυχική ταραχή - που δημιουργεί , φέρνει έναν άνθρωπο που έζησε μια τέτοια εμπειρία , σε πιθανή αναθεώρηση της άποψης του για την ανθρώπινη οντότητα μετά τον θάνατο. Δεχόμαστε ότι αυτό που κάνει ένα σώμα - ένα σύνολο δισεκατομμυρίων μορίων - , να κινείται , να σκέφτεται , να δρα , να δημιουργεί , είναι αυτή η μορφή ζωής , ενέργειας , αυτό που ονομάζουμε " ψυχή ". Ο διαχωρισμός αυτής της ενέργειας από το σώμα - ο θάνατος - αδρανοποιεί αυτά τα δισεκατομμύρια μόρια , κύτταρα , επιφέροντας την φθορά τους , την αποσύνθεσή τους. Από την φυσική γνωρίζουμε ότι καμιάς μορφής ενέργεια δεν χάνεται , αλλά διαχέεται και υπάρχει. Σε αυτό ακριβώς το σημείο ξεκινά ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια , που αποτελεί την απαρχή της βάσης δεκάδων θεωριών επιστημονικών , μεταφυσικών , θρησκευτικών. Η πορεία αυτής της ενέργειας είναι κατά πάση πιθανότητα προδιαγεγραμμένη. Τόσο στον χώρο , όσο και στον χρόνο. Η συχνή αναφορά - κυρίως από την εκκλησία - του 40ήμερου της περιπλανήσεως των ψυχών , ίσως να αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο αυτής της πορείας. Έχει παρατηρηθεί , ότι στο διάστημα αυτό είναι δυνατή η παρουσία ψυχών - των φαντασμάτων - στους χώρους που έζησαν τις τελευταίες τους στιγμές , στους αγαπημένους τους χώρους , στο σπίτι τους , κοντά στα δικά τους πρόσωπα , συγγενείς , φίλους. Αυτή η παρουσία εκδηλώνεται με την εμφάνιση , την μετακίνηση αντικειμένων , κάποιων θορύβων. ( Σε αυτό το σημείο καλό είναι να μην συνδέονται αυτές οι εμφανίσεις με τα φαινόμενα " poltergeist " , των επικλήσεων πνευμάτων ή ακόμα και καταστάσεων ψυχοκίνησης , φαινόμενα που πολλές φορές οδηγούν σε απρόβλεπτες , ανεξέλεγκτες , ακόμα και αρνητικές εξελίξεις για τους εμπλεκόμενους. ) Στην περίπτωση που αναφερόμαστε εκφράζεται η αγωνία των " ψυχών ", να εγκαταλείψουν την διάσταση την οποία βίωναν πριν τον θάνατό τους. Σε κάποιες περιπτώσεις - και αυτές είναι που δημιουργούν αυτό το μεγάλο κεφάλαιο των " φαντασμάτων " -, για άγνωστους σε εμάς λόγους , οι ψυχές παγιδεύονται σε μια περίπλοκη ενδιάμεση κατάσταση , όπου ο διαλύτης , ο καταλυτικός παράγοντας λύσης και λύτρωσης γι' αυτές είναι άγνωστος . Η αδυναμία από τη μια να επανέρθουν στη ζωή , αλλά και η ολοκλήρωση του σταδίου προς την πλήρη αποκοπή και η τοποθέτησή τους σε μια νέα διάσταση στον χωροχρόνο είναι μιας μορφής καταδίκη. Η ύπαρξη των φαντασμάτων φαίνεται να συνδέεται με έναν άδικο ή τραγικό θάνατο. Ο θάνατος ενός μικρού παιδιού από μια ξαφνική αρρώστια , η δολοφονία ενός συζύγου από τον εραστή της γυναίκας του , ο χαμός μιας διμοιρίας στρατιωτών από λάθος του επικεφαλής της , ο θάνατος κάποιου από τα βάναυσα χτυπήματα των βασανιστών του , το αναίτιο σπρώξιμο και ο φριχτός θάνατος ενός ζητιάνου στις ράγες του μετρό , η βύθιση ενός πλοίου μαζί με το πλήρωμά του όταν τα πλοίο συνετρίβη πάνω στα βράχια , κατά την διάρκεια μιας νυχτερινής καταιγίδας , επειδή ο φύλακας του φάρου αμέλησε να τον ανάψει , κρύβουν μια αδικία που τα θύματά της αδυνατούν να αποδεχτούν. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί η περίπτωση των δροσουλιτών στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο Φραγκοκάστελλο στα νότια του νομού Χανίων. Εδώ σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα κατά την τουρκοκρατία , ελληνική στρατιωτική δύναμη ( 305 στρατιώτες ) , προερχόμενη από τα Γιάννενα , με επικεφαλής τον Χατζημιχάλη , αφού σε πρώτη φάση , κατέλαβε το φρούριο από τους τούρκους , στη συνέχεια το έχασε ξανά και όλοι οι πολεμιστές της σφαγιάστηκαν. Τα άψυχα σώματα ρίχθηκαν σε κάποιο βάραθρο πίσω από τα τείχη , όπου όπως λέγεται βρίσκονται άθαφτα οστά αυτών των ανθρώπων μέχρι σήμερα. Από τότε και κατά την διάρκεια των πρώτων ημερών κάθε Ιούνη αυτοί οι στρατιώτες έρχονται να διατρανώσουν την ύπαρξή τους με την παρουσία τους στα τείχη του κάστρου. Το φαινόμενο συμβαίνει κατά τις πρώτες στιγμές της ανατολής - λίγο πριν βγει ο ήλιος - , με την πρωινή δροσιά ( δροσουλίτες ) , και κρατά περίπου 8 έως 10 λεπτά. Γίνονται ορατές οι σκιές των στρατιωτών , η λάμψη των σπαθιών τους , ενώ κάποιοι μιλούν και για θόρυβο προερχόμενο από την κίνηση των στρατιωτών . Σε κάποιες από αυτές τις εμφανίσεις προκλήθηκε πανικός σε τουρκικό άγημα το 1890μ , όπως και σε γερμανούς στρατιώτες κατά την διάρκεια της κατοχής. Κάποιοι μελετώντας το φαινόμενο , αποκλείουν να το εξετάσουν στη βάση της παραψυχολογίας . Εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα παιχνίδισμα της πρωινής υγρασίας ( σταγόνες νερού που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα τις πρωινές ώρες τις υγρές μέρες ) , σε συνδυασμό με το ξεκίνημα της πορείας του ήλιου πίσω από τις εναλλασσόμενες κορυφές των παρακείμενων οροσειρών. Επίσης στηρίζουν τους παραπάνω ισχυρισμούς τους και στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια που οι κλιματολογικές και ατμοσφαιρικές συνθήκες στο νησί έχουν αλλάξει και η υγρασία στο σύνολό της έχει μειωθεί αισθητά , το φαινόμενο αραιώσει. Στη συγκεκριμένη αναφορά και ανεξάρτητα από το ποια είναι η αλήθεια , υπάρχει μια πραγματικότητα , που αποτελεί ταυτόχρονα και " την αδικία " . Αυτήν την αιτία που χαρακτηρίσαμε παράγοντα ύπαρξης και παρουσίας φαντασμάτων : Οι ηρωικοί αυτοί 305 απελευθερωτές των εδαφών της πατρίδας τους βρίσκονται άταφοι , ξεχασμένοι , κυριολεκτικά " πεταμένοι " , σε ένα βάραθρο , δίπλα στο σημείο που άφησαν ( άφησαν άραγε ; ) την τελευταία τους πνοή ! Η αδικία αυτή είναι άραγε που δεν τους αφήνει να αποχωριστούν οριστικά την προηγούμενη διάσταση και να γαληνεύσουν σε κάποια άλλη ; Ίσως η εκδήλωση με διάφορους τρόπους της ύπαρξής τους , της παρουσίας τους με την μορφή που αναφερόμαστε έρχεται να διατρανώσει από την πλευρά τους την αδικία αυτή . Ευελπιστούν σε μια " αποκατάσταση " του δικαίου , που θα αποτελέσει την λύση των δεσμών τους . Οι αναφορές για φαντάσματα αμφισβητούνται σε πάρα πολλές περιπτώσεις . Σε πολλές μάλιστα αυτοί που εμπλέκονται σε αυτές τυγχάνουν της χλεύης των συνομιλητών τους. Περιστατικά με μεγάλο βάρος για τους ερευνητές τέτοιων φαινομένων για τον λόγο αυτό αποσιωπούνται , προσπερνώντας έτσι την ευκαιρία για μελέτη του όποιου συμβάντος και της αποκρυπτογράφησης των μυστικών του. Ο αμυντικός εγωισμός του ανθρώπου , σαν ξέσπασμα της αδυναμίας ερμηνείας αυτών των φαινομένων , είναι η αιτία της αμφισβήτησης , που στην ακραία της μορφή γίνεται ειρωνεία και χλεύη . ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΦΕΡΝΟΥΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ; Ο χώρος του υπερφυσικού στο θέμα των φαντασμάτων προσφέρει ένα ατελείωτο πεδίο για δραστηριοποίηση χιλιάδων ανά τον κόσμο ανθρώπων. Ερευνητές υπερφυσικών φαινομένων , ψυχολόγοι , ερασιτέχνες κυνηγοί φαντασμάτων , συγγραφείς βιβλίων , παραγωγοί ταινιών τρόμου , αρχαιολόγοι , λάτρεις παλαιών μυστηριακών θρησκειών , αναζητητές και επικλητές πνευμάτων , μέντιουμ , " εξορκιστές " , " μάγοι " , πικραμένοι συγγενείς στην αναζήτηση αγαπημένων τους προσώπων , ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων δωματίων κοντά σε στοιχειωμένα μέρη κλπ. Από όλους αυτούς κάποιοι έχοντας πάρει στα σοβαρά το θέμα και προσεγγίζοντάς το με την υπευθυνότητα που χρειάζεται , έχουν επιδοθεί σε πολύπλοκες , συστηματικές αλλά και πολλές φορές χρονοβόρες έρευνες του φαινομένου. Έχοντας στη διάθεσή τους από απλά έως πολύπλοκα ηλεκτρονικά μηχανήματα και συσκευές ερευνούν το άγνωστο. Ερευνούν τις αναφορές που έρχονται σ' αυτούς μέσα από φήμες , διαδόσεις , συγκεκριμένες αναθέσεις έρευνας και διαλεύκανσης των φαινομένων ΄αλλά και σε μεγάλο βαθμό στα πλαίσια επιστημονικών δραστηριοτήτων. Έτσι λοιπόν κατάφεραν να βιντεοσκοπήσουν - έστω και αμυδρά - παρουσίες φαντασμάτων , να αποτυπώσουν αυτές σε κινηματογραφικό και φωτογραφικό φιλμ. Επίσης να καταγράψουν ηχητικά ντοκουμέντα, ήχους, φωνές, κραυγές πόνου και αγωνίας. Είναι χαρακτηριστικό το βίντεο που τραβήχτηκε στο υπόγειο σπιτιού βικτοριανής εποχής στο σύγχρονο Λονδίνο. Προγραμματισμένη βιντεοκάμερα κινηματογραφούσε επί τρεις ημέρες τους χώρους του υπογείου . Κατάφερε να καταγράψει την παρουσία φαντάσματος με την μορφή ενός αμυδρά σχηματισμένου αλλά έντονα φωτισμένου ανθρώπινου σώματος να περιφέρεται στους χώρους του υπογείου. Παράλληλα τα μηχανήματα ήχου κατέγραψαν ήχους και αλλόκοτες φράσεις και κραυγές. Το συγκεκριμένο φιλμ εξετάσθηκε και πιστοποιήθηκε για την αυθεντικότητά του. Και φυσικά δεν είναι το μόνο. Πολλές ηθελημένες έρευνες έδωσαν τέτοια αποτελέσματα . 'Όπως πολλές έδωσαν και αρνητικά αποτελέσματα. Χρησιμοποιήθηκε ο όρος "ηθελημένες " , διότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου η καταγραφή σε μια φωτογραφία ή σε ένα βίντεο έγινε εν αγνοία αυτών που χειρίζονταν τις συσκευές. Άλλωστε έχει διαπιστωθεί ότι το φωτογραφικό και κινηματογραφικό φιλμ έχουν την δυνατότητα να αποτυπώνουν " πράγματα " μη αντιληπτά στο ανθρώπινο μάτι. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΤΡΟΜΑΖΕΙ Η ΥΠΑΡΞΗ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ ; Η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα προϋποθέτει την αποδοχή της ύπαρξης φαντασμάτων καθώς και την κατανόηση για τι φαινόμενο μιλάμε. Και αυτό γιατί η άγνοια σαν αποτέλεσμα ελλιπούς ή συγκεχυμένης ενημέρωσης διαφοροποιεί την αντίληψη του συμβάντος προσδίδοντάς του αρκετές φορές λάθος διαστάσεις. ( Υπήρξαν άνθρωποι που κάτω από την επίδραση τέτοιων γεγονότων υπέστησαν σοβαρές ψυχικές διαταραχές , πολλές φορές σε μη αναστρέψιμη μορφή ). Και ίσως τελικά το μόνο " κακό " που μπορεί να προκαλέσουν τα φαντάσματα είναι αυτό. ΠΩΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΕΠΑΦΗ ; Εξηγήσαμε και σε προηγούμενη παράγραφο ότι εκτός από μια τυχαία επαφή , η αναζήτηση φαντασμάτων γίνεται και από ανθρώπους που έχουν καταλάβει τη φύση του φαινομένου και μέσα από τις γνώσεις αυτές αναζητούν τις πτυχές του , και τις διαφοροποιήσεις του ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Αυτή η προσέγγιση σαφώς και απέχει από τον ακουστικά και ουσιαστικά μη αποδεκτό αλλά και υποτιμητικό τίτλο : " κυνήγι φαντασμάτων ". Και ίσως αυτός ο τίτλος να αποτελεί και προσβολή της έστω και μετά θάνατο ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μιλάμε για αλύτρωτες ψυχές , ψυχές που υποφέρουν . Στους μήνες , τα χρόνια , τους αιώνες... ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ - ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 'Σαφώς και αποτελεί ίσως έναν από τους σημαντικότερους συντελεστές , που μαζί με το άδικο του θανάτου συνθέτουν την μοναδικότητα του φαινομένου. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι η ταύτιση της παρουσίας ενός φαντάσματος με ένα χώρο που δημιουργεί αρνητικό δέος ( νεκροταφείο , παλιό κάστρο , ερειπωμένο ή παλιό κλειδαμπαρωμένο σπίτι , απόμερη ρεματιά ) , είναι λανθασμένη αντίληψη και για τις περιπτώσεις ερευνών αποπροσανατολιστική . Η παρουσία ενός φαντάσματος μπορεί να είναι παντού . Από το δωμάτιο ενός πολυτελούς ξενοδοχείου , δίπλα στις ράγες του τραίνου , έως τους στενούς διαδρόμους του μηχανοστασίου ενός εμπορικού πλοίου . Αυτό που είναι σημαντικό και αξίζει να επαναλάβουμε ακόμα μια φορά είναι ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο σαν ένα μεταβατικό ( ατελές ) στάδιο της μεταθανάτιας πορείας του ανθρώπου , εγκλωβισμένης στις συνιστώσες των διαστάσεων του χώρου και του χρόνου.