Εισαγωγή

Στην υποκριτική κοινωνία που ζούμε, συνυπάρχουμε με ορισμένους ανθρώπους οι οποίοι αντιμετωπίζουν διάφορα σοβαρά προβλήματα υγείας και αρτιμέλειας, είτε εκ’ γενετής είτε εξ’ αιτίας ατυχήματος. Η κοινωνική μέριμνα για αυτούς τους ανθρώπους που ζουν στην διπλανή μας πόρτα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ενώ η ακόμα χειρότερη υποκρισία της θρησκείας τους αντιμετωπίζει ως “ευλογημένους” επειδή δεν έχουν υγεία και αρτιμέλεια και οι περισσότεροι από εμάς ρατσιστικά ή -στην καλύτερη περίπτωση- αδιάφορα.
Η αλήθεια όμως είναι πως αυτοί οι άνθρωποι έχουν το κάθε ισότιμο δικαίωμα στην ζωή με όλους μας και το μόνο που δεν ζητάνε είναι ο οίκτος. Παρ’ όλα αυτά όμως οι ευκαιρίες τους είναι ελάχιστες και αυτό επειδή, το είπαμε ήδη, η κοινωνία τους αντιμετωπίζει εχθρικά ενώ -τα τελευταία χρόνια- ακούστηκε από το φασιστικό μόρφωμα κάτι για επιβάρυνση της κοινωνίας με ανθρώπους που έχουν προβλήματα αρτιμέλειας και σαν παράδειγμα έφερε τον Καιάδα (που αλλωστε ποτέ δεν έχει επαληθευτεί ότι οι Σπαρτιάτες έριχναν εκεί τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες).
Φυσικά μια υγιώς σκεπτόμενη κοινωνία, θα έστελνε στον Καιάδα όσους τολμούν απλά να ξεστομίσουν κάτι τέτοιο, μα η κοινωνία μας μόνο υγιής δεν είναι.

   Τούτο εδώ το άρθρο είναι αφιερωμένο στην μνήμη του Andrian Hands, μα και σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που παρά τα βαρεία προβλήματα υγείας και αρτιμέλειας, δίνουν μαθήματα ζωής σε όλους εμάς τους “υγιείς” και ρατσιστές.

Άνθρωποι με προβλήματα όρασης

Υπάρχει και μια κατηγορία ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, από μερική ως ολική τύφλωση. Σαν ορισμό της όρασης, θα λέγαμε πως είναι η ικανότητα να βλέπει ένα άτομο και οπτική οξύτητα είναι η εικόνα με την οποία βλέπει τις λεπτομέρειες. Πρόβλημα όρασης υφίσταται γενικά, όταν η ικανότητα αντίληψης του φωτός και των χρωμάτων είναι ελαττωμένη ή έχει ολικώς απωλεσθεί. Για να υπάρχει τύφλωση, σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό της, πρέπει να συντρέχουν δύο περιπτώσεις. Κατά την πρώτη περίπτωση η οπτική ικανότητα ενός ατόμου πρέπει να είναι 6/60 ή και λιγότερο, ενώ κατά την δεύτερη να είναι μεν μεγαλύτερη από 6/60, αλλά το εύρος του οπτικού πεδίου να μην ξεπερνάει τις 20 μοίρες. Αυτό σημαίνει ότι στην πρώτη περίπτωση ένα τυφλό άτομο δεν μπορεί να δει σε απόσταση μεγαλύτερη από 6 μέτρα, τη στιγμή που ένας φυσιολογικός άνθρωπος είναι σε θέση να δει στα 60 μέτρα. Στη δεύτερη περίπτωση σημαίνει ότι το πεδίο όρασης είναι περιορισμένο σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο τυφλός να μπορεί ανά πάσα στιγμη να δει μόνο σε μια περιορισμένη περιοχή.

Με βάση τον παραπάνω ορισμό είναι δυνατόν ένα ευρύ φάσμα οπτικών ανικανοτήτων να θεωρηθεί ως τύφλωση και τα άτομα που περιουσιάζουν αυτές τις ανικανότητες ως τυφλά. Μερικοί άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόβλημα να βλέπουν σε χαμηλή ένταση φωτός, να έχουν πρόβλημα εκτίμησης της ταχύτητας και της απόστασης ή να έχουν επίπονη ενόχληση στα μάτια τους από πολύ έντονο φως. Μόνο περίπου το 18% των ανθρώπων που έχουν προβλήματα όρασης, θεωρούνται ως συνολικά τυφλοί και οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους μπορούν να διακρίνουν μεταξύ του φωτός και του σκοταδιού. Μερικοί άνθρωποι είναι γεννημένοι με οπτική αναπηρία και άλλοι μπορεί να την απέκτησαν ως αποτέλεσμα ασθένειας ή ατυχήματος και αυτό έχει επιπτώσεις το πώς αντιμετωπίζουν οι ίδιοι την αναπηρία τους. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι δεν χρησιμοποιούν όλοι οι τυφλοί άνθρωποι το σύστημα γραφής Braille.
Σπουδαστές τυφλοί ή με προβλήματα όρασης

Είναι σημαντικό να σκεφτεί κανείς για πόσο διάστημα χρησιμοποιεί την όραση ένας σπουδαστής για το υλικό μιας σειράς μαθημάτων και κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του. Μερικοί άνθρωποι με θολή όραση, δεν μπορούν να διακρίνουν τις αποστάσεις και την ταχύτητα ή είναι ανίκανοι να διακρίνουν τα αντικείμενα που έχουν παρόμοια χρώμα ή μορφή. Άλλοι μπορούν να είναι σε θέση να δουν πράγματα που είναι πολύ κοντά αλλά ελάχιστα από αυτά που είναι στη μέση ή σε μακρινή απόσταση ενώ άλλοι έχουν μια περιορισμένη αντίληψη όρασης (π.χ. σηραγγοειδής όραση). Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μια οπτική εξασθένιση μπορεί να έχουν κάποια χρήσιμη όραση, ενώ μια πολύ μικρή αναλογία (περίπου 4%) δεν έχουν καθόλου όραση. Οι δυσκολίες μπορούν να εμφανιστούν με:

   Πρόσβαση στο υλικό των μαθημάτων, όπως διαφάνειες, σημειώσεις, διαγράμματα, πρακτική παρατήρηση, σε απευθείας σύνδεση υλικά κ.λ.π.
   Χρησιμοποίηση της βιβλιοθήκης — εύρεση, δανεισμός και επιστροφή βιβλίων.
   Λήψη σημειώσεων.
   Πρακτικές εργασίες για να καταγράφουν παρατηρήσεις.
   Μετακινήσεις από και γύρω από τους χώρους της εκπαίδευσης

Οι άνθρωποι που έχουν προβλήματα όρασης μπορεί να χρειαστούν κάποια βοηθητική τεχνολογία η οποία, δυστυχώς, σε μεγάλο μέρος της είναι ακριβή και όχι πάντα εύκολα αποκτήσιμη. Αναφορικά, κάποια τέτοια είναι:

   Οι μεγεθυντικές συσκευές οθόνης που λειτουργούν όπως ένας μεγεθυντικός φακός. Μεγαλώνουν ένα μέρος της οθόνης καθώς ο χρήστης την κινεί ώστε να επιτευχθεί μια ευανάγνωστη εστίαση. Μερικές μεγεθυντικές συσκευές οθόνης επιτρέπουν σε έναν χρήστη να μεγεθύνουν μέσα και έξω από την περιοχή της οθόνης.
   Οι αναγνώστες οθόνης είναι προγράμματα λογισμικού που παρουσιάζουν τη γραφική παράσταση και το κείμενο ως ομιλία. Ένας αναγνώστης οθόνης χρησιμοποιεί ηχητικές εκφράσεις ή περιγραφές ώστε να περιγράψει όσα βρίσκονται στην οθόνη συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων, των περιγραφών, των κουμπιών ελέγχου, των επιλογών, του κειμένου, και της στίξης.
   Τα συστήματα λεκτικής αναγνώρισης, αποκαλούμενα επίσης προγράμματα αναγνώρισης φωνής, επιτρέπουν στους ανθρώπους να δώσουν τις εντολές και να εισαγάγουν τα στοιχεία χρησιμοποιώντας τις φωνές τους παρά ένα ποντίκι ή ένα πληκτρολόγιο.
   Τα λεκτικά συνθεσάιζερ (συχνά αναφέρονται ως συστήματα κειμένου – ομιλίας, TTS), τα οποία λαμβάνουν τις πληροφορίες που υπάρχουν στην οθόνη υπό μορφή γραμμάτων, αριθμών και σημείων στίξης και έπειτα «τις διαβάζουν». Η χρησιμοποίηση των λεκτικών συνθεσάιζερ επιτρέπει στους τυφλούς χρήστες να επανεξετάζουν τι πληκτρολόγησαν καθώς δακτυλογραφούν.
   Οι μετατροπείς Braille παρέχουν την παραγωγή αφής των πληροφοριών που υπάρχει στην οθόνη υπολογιστών. Ο χρήστης διαβάζει τα κείμενα Braille με τα δάχτυλά του/της, και έπειτα, αφότου διαβάζεται μια γραμμή, επαναλαμβάνει το ίδιο για να διαβάσει την επόμενη γραμμή.
   Οι εκτυπωτές Braille μεταφέρουν το κείμενο του υπολογιστή στην αποτυπωμένη σε ανάγλυφη μορφή Braille. Τα προγράμματα μεταφράσεων Braille μετατρέπουν το κείμενο που ανιχνεύεται μέσα ή που παράγεται μέσω των τυποποιημένων προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένου σε Braille, το οποίο μπορεί να τυπωθεί στον εκτυπωτή.
   Οι ομιλούντες επεξεργαστές λέξεων είναι προγράμματα λογισμικού που χρησιμοποιούν τα λεκτικά συνθεσάιζερ για να παρέχουν την ακουστική ανατροφοδότηση αυτό που δακτυλογραφείται.
   Οι επεξεργαστές λέξεων μεγάλων-εκτυπώσεων επιτρέπουν στο χρήστη να δει ένα πολύ μεγάλο κείμενο χωρίς επιπρόσθετη μεγέθυνση της οθόνης.

Η διανομή Vinux Linux

Έχοντας κατανοήσει τα πιο πάνω, θα είναι ευκολότερο να καταλάβουμε το σπουδαίο έργο που παράγει η διανομή Vinux Linux, με βάση αυτές τις τεχνολογίες, καθώς είναι μια διανομή που απευθύνεται σε άτομα με προβλήματα όρασης ή και ολικής τύφλωσης.
Κακά τα ψέματα, η συγκεκριμένη υποστήριξη που προσφέρουν τα δημοφιλή λειτουργικά συστήματα Windows, OSX και οι mainstream διανομές Linux είναι απογοητευτική και έτσι ο Tony Sales, καθηγητής του Εθνικού Κολεγίου για τους Τυφλούς στο Χέρεφορντ της αγγλίας, αποφάσισε να αναπτύξει μια διανομή Linux ειδικά για άτομα με προβλήματα όρασης που εκτός από το σύστημα προσβασιμότητας Orca screen reader, παρέχει μια μεγάλη υποστήριξη για οθόνη Braille, καθώς και άλλες επεμβάσεις, μα και μια προσιτή σουίτα εφαρμογών, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο εύκολα από τους ανθρώπους με μερικά ή ολικά προβλήματα όρασης.
Η διανομή βασίζεται στο Ubuntu, χρησιμοποιώντας το περιβάλλον εργασίας Gnome, εκκινώντας το Orca το οποίο επιτρέπει την περιήγηση στο γραφικό περιβάλλον χρησιμοποιώντας τις εντολές του πληκτρολογίου.
Η διανομή έχει μεγάλη αποδοχή και χρησιμοποιείται πλέον από αρκετά εκπαιδευτικά ιδρύματα και οικιακούς χρήστες με προβλήματα όρασης κάθε βαθμού.
Αυτή την στιγμή βρίσκεται στην έκδοση 4.0, διαθέτοντας μια εικόνα iso μεγέθους 733.0 MB (32b και 64b) που μπορεί να εγκατασταθεί, όπως μια οποιαδήποτε άλλη διανομή μέσω ενός dvd ή usb-stick, εκκινώντας τον υπολογιστή από αυτό:

Μπορείτε να κατεβάσετε την διανομή απο την επίσημη ιστοσελίδα της: